اهمیت روانکاری
فهرست مطالب
روانکاری چیست و چه اهمیتی دارد؟
با توجه به گوناگونی ماشین‌ها و دستگاه‌های موجود در صنعت و همچنین متفاوت بودن شرایط کارکرد آنها، ضروری است که برای هر کدام یک روان‌کننده مخصوص در نظر داشت. در صورت استفاده نامناسب از روانکارها برای دستگاه‌ها طول عمر آنها کاهش یافته و دچار ایرادات فنی خواهند شد در نتیجه برای انتخاب مناسب روانکارها نیاز به تخصص و شناخت کامل است؛ در حال حاضر سالانه بیش از 40 میلیون تن متریک روان کننده در دنیا مصرف می‌شود. نیمی از این مقدار در خودروها و نیم دیگر در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد. سالانه میلیون‌ها دلار به علت مشکلات سایش،اصطکاک و … دستگاه‌ها هزینه می‌شود؛ در صورتی که مطالعات نشان می‌دهد می‌توان با به کار بردن اصول تربیولوژی، در هزینه‌های سنگین و کلان خرابی‌ها صرفه جویی کرد. حال به سراغ تعریف روانکاری می‌رویم اما قبل از آن با مفهوم اصطکاک آشنا خواهیم شد چرا که در تعریف روانکاری از اصطکاک نیز استفاده شده است.
اصطکاک (Friction) چیست؟
اﺻﻄﮑﺎك (Friction) ﻧﯿﺮوي ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮﮐﺖ اﺟﺴﺎم ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ. اﯾﻦ ﻧﯿﺮو ﻫﻤﻮاره در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ اﺟﺴﺎم ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺣﺮﮐﺖ در اﺟﺴﺎم ﺑﺎﯾﺪ ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺑﺰرگتر از ﻧﯿﺮوي اﺻﻄﮑﺎك در ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ اﻋﻤﺎل ﮐﺮد. اﺻﻄﮑﺎك ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﭼﻮن ﻧﯿﺮوي ﻋﻤﻮدي، ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﻄﺢﻫﺎي ﺗﻤﺎس از ﻧﻈﺮ زﺑﺮي و ﺟﻨﺲ ﺳﻄﺢﻫﺎي ﺗﻤـﺎس ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد و در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات دﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ زﺑﺮي ﺳﻄﺢ تماس شود، در اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ اﺻـﻄﮑﺎك ﻣـﺆﺛﺮ اﺳﺖ N ﻧﯿﺮوي ﻋﻤﻮد ﺑﺮ جسم و μ ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك اﺳﺖ.
روانکاری (Lubrication) چیست؟
روانکاری ﮐﺎﻫﺶ ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﺬف و ﯾﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻮاﻣﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺛـﺮ ﻣﻌﮑﻮس روي ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﻄﻮح ﻣﺘﺤﺮک دارﻧﺪ. روانکاری ﺑﻌﻨﻮان ﻋﻠﻢ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﻄﻮح در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ. به صورت ﮐﻠﯽ در ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﺳﻄﻮح در ﺟﻮار و در ﺗﻤﺎس ﺑـﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ داراي ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ، رواﻧﮑﺎري ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ در اﻧﺠﺎم ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺻﺤﯿﺢ، ﻣﺪاوم و اﻗﺘﺼﺎدي اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ.
اهمیت نقش روانکارها
چنانچه در دستگاه‌ها و قطعات از روانکار مناسب استفاده کنید اصطکاک و سایش را کاهش داده اید؛ استفاده از روانکارها، یک لایه‌ی نازک که اصطلاحا به آن فیلم روانکاری می‌گویند را بین قطعات ایجاد می‌کند که در حرکت روان قطعات بر یکدیگر بدون سایش، بسیار موثر است. در هنگام کار موتور یا دستگاه‌های صنعتی، حرارت به شدت بالا می‌رود. اگر از یک روانکار مناسب و با کیفیت استفاده نکنید این حرارت در دستگاه انتقال داده نمی‌شود و موجب Shut off دستگاه خواهد شد. کیفیت روغنی که برای قطعات استفاده می‌کنید بسیار مهم است؛ به عنوان مثال اگر از روغن کمپرسور با کیفیت برای دستگاهتان استفاده نکنید، این روغن در حین کار ایجاد کف کرده و حرارت را انتقال نخواهد داد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه شما می‌توانید به بخش ویدئوهای ما، ویدئوی مربوط به (علت کف کردن روغن کمپرسور چیست؟) مراجعه بفرمایید. روانکار خوب میتواند نقش پررنگی در عدم زنگ زدگی و یا عدم خوردگی قطعات شما داشته باشد. همچنین میتواند عمر مفید دستگاه شما را افزایش داده و در کاهش هزینه‌های تعمیرات موثر باشد.
برخی از چالش‌های نگهداری و تعمیرات در ارتباط با روانکاری
- برخی سازمان‌ها برای کاهش هزینه‌ها، تکنسین‌های روانکاری در مجموعه‌ی خود نداشته و پس از رخ دادن یک شکست مربوط به روانکاری، نمیتوانند علت‌یابی کنند.
- بدون هیچگونه مطالعه و یا به منظور کاهش هزینه‌ها فاصله زمانی تعویض روغن زیاد شود. این عمل باعث می‌شود در طولانی مدت، عمر دستگاه تا 30% کاهش یابد که هزینه‌ی بسیار زیادی را روی دست کارخانه می‌گذارد. این هزینه‌ی زیاد به علت یک تصمیم غیر کارشناسی ایجاد می‌شود.
- بسیاری از صنایع به علت کاهش هزینه‌ها از تهیه وسایلی که سیستم را در برابر ورود آلودگی‌ها محافظت می‌کند و یا سیستم فیلتراسیون خارج از خط، خوددارری کرده و تکنیک‌هایی که باعث بهبود کنترل آلودگی‌ها می‌شوند را نیز رد می‌کند.
- به مامورین خرید اجازه داده شده که روغن، فیلتر و آب‌بندهایی را بخرند که حداقل شرایط عملیاتی مورد نیاز را داشته باشند. هزینه‌ی اولیه تنها دلیل چنین تصمیم بحرانی است.
- خیلی از مدیران صنایع از فرستادن پرسنل نگهداری و تعمیرات به دوره‌های آموزشی و سمینارهای مفید جلوگیری کرده و دلیل این کار را نیز نداشتن پرسنل جایگزین اعلام می‌کنند. اما در دنیای امروزی که صنعت به سرعت در حال تغییر و پیشرفت است، عدم شرکت افراد در کلاس‌های آموزشی و سمینارها باعث دوردی هرچه بیشتر آنها از مسائل روز صنعت خواهد شد.
- همچنین عدم پایش وضعیت روغن و عدم اندازه گیری آلودگی و سایش از طریق تجزیه‌ی روغن، میتواند تاثیرات جبران ناپذیری را به بار بیاورد.