معنی اعداد روی روغن موتور به همراه جدول کامل کدها و استانداردها
فهرست مطالب
- 1 اعداد روی روغن موتور چه معنایی دارند؟
- 2 جدول رده‌بندی ویسکوزیته روغن‌های موتور (SAE)
- 3 جدول اعداد روی روغن موتور (کدهای رایج با مفاهیم ساده)
- 4 مثال های کاربردی از روانکارها با مفاهیم اعداد و کدها
- 5
- 6 دسته‌بندی روانکارها بر اساس استانداردها
- 7 اصطلاحات و استانداردهای روانکاری
- 8 سطوح کیفیت (API و ACEA)
- 9 نتیجه‌گیری و سخن پایانی
اگر تا به حال روی قوطی روغن موتور یا سایر روانکارها دقت کرده باشید، معمولاً اعدادی مثل 20W-50 یا 5W-30 درج شده است. این اعداد فقط یک کد ساده نیستند؛ بلکه زبان فنی مهندسان روانکاری برای بیان ویژگی‌های روغن هستند. در این مقاله به‌طور کامل توضیح می‌دهیم که این اعداد چه مفهومی دارند و چگونه می‌توانید بر اساس شرایط آب‌وهوایی، نوع خودرو و استانداردهای جهانی، بهترین انتخاب را داشته باشید.
اعداد روی روغن موتور چه معنایی دارند؟
این اعداد مطابق با استاندارد SAE J300 (انجمن مهندسان خودرو آمریکا) تعریف شده‌اند. هر روغن موتور از دو بخش عددی تشکیل می‌شود:
- عدد اول (مثلاً 20W): نشان‌دهنده رفتار روغن در دمای سرد است. حرف W مخفف Winter به معنای زمستان است. هرچه این عدد کوچک‌تر باشد، روغن در هوای سرد روان‌تر است و موتور راحت‌تر روشن می‌شود.
- عدد دوم (مثلاً 50): نشان‌دهنده ویسکوزیته روغن در دمای کاری موتور (حدود 100 درجه سانتی‌گراد) است. هرچه این عدد بالاتر باشد، روغن در گرما غلیظ‌تر می‌ماند و بهتر از سایش و فرسودگی جلوگیری می‌کند.
جدول رده‌بندی ویسکوزیته روغن‌های موتور (SAE)
| رده ویسکوزیته | حداقل دمای مناسب (°C) | ویژگی |
|---|---|---|
| 0W | -40 | بسیار روان در سرما، مناسب مناطق قطبی و خیلی سرد |
| 5W | -35 | مناسب آب‌وهوای سرد، استارت راحت‌تر |
| 10W | -25 | آب‌وهوای معتدل رو به سرد |
| 15W | -20 | شرایط نیمه‌سرد |
| 20W | -15 | شرایط آب‌وهوای معتدل |
| 25W | -10 | شرایط نسبتاً گرم |
| 30 | دمای کاری | گرانروی متوسط، روغن چهارفصل سبک |
| 40 | دمای کاری | مناسب گرما و فشار بالا، کاربرد عمومی |
| 50 | دمای کاری | خیلی غلیظ، مناسب خودروهای قدیمی یا فشار زیاد |
| 60 | دمای کاری | فوق‌العاده غلیظ، بیشتر در موتورهای مسابقه‌ای |
جدول اعداد روی روغن موتور (کدهای رایج با مفاهیم ساده)
این جدول شامل تمام رده‌های رایج روغن موتور یا همان اعداد روی روغن موتور است که برای خودروهای سواری استفاده می شود. ستون‌ها به زبان ساده توضیح می‌دهند که هر عدد چه معنایی دارد و در چه شرایطی کاربرد دارد. پس از این جدول چند مثال ساده هم در مورد انواع روانکار از جمله خودرویی و صنعتی را خواهیم داشت تا این اعداد برای شما کاملا واضح شوند.
| عدد روغن | عدد اول + W (سرما) | عدد دوم (گرما) | شرایط آب‌وهوایی |
|---|---|---|---|
| 0W-20 | 0 = بسیار روان در سرما | 20 = سبک در دمای موتور | مناطق خیلی سرد |
| 0W-30 | 0 = بسیار روان در سرما | 30 = متوسط در دمای موتور | مناطق خیلی سرد |
| 0W-40 | 0 = بسیار روان در سرما | 40 = غلیظ‌تر در دمای موتور | مناطق خیلی سرد و معتدل |
| 5W-20 | 5 = سبک در سرما | 20 = سبک در دمای موتور | مناطق سرد |
| 5W-30 | 5 = سبک در سرما | 30 = متوسط در دمای موتور | مناطق سرد |
| 5W-40 | 5 = سبک در سرما | 40 = غلیظ‌تر در دمای موتور | مناطق سرد و معتدل |
| 10W-30 | 10 = متوسط سبک در سرما | 30 = متوسط در دمای موتور | مناطق معتدل |
| 10W-40 | 10 = متوسط سبک در سرما | 40 = غلیظ‌تر در دمای موتور | مناطق معتدل تا گرم |
| 15W-40 | 15 = نسبتا غلیظ در سرما | 40 = غلیظ‌تر در دمای موتور | مناطق نیمه‌سرد تا معتدل |
| 15W-50 | 15 = نسبتا غلیظ در سرما | 50 = خیلی غلیظ در دمای موتور | مناطق گرم |
| 20W-40 | 20 = غلیظ در سرما | 40 = متوسط در دمای موتور | مناطق گرم |
| 20W-50 | 20 = غلیظ در سرما | 50 = خیلی غلیظ در دمای موتور | مناطق گرم |
| 25W-50 | 25 = نسبتا غلیظ در سرما | 50 = خیلی غلیظ در دمای موتور | مناطق خیلی گرم |
| 25W-60 | 25 = نسبتا غلیظ در سرما | 60 = فوق‌العاده غلیظ | مناطق خیلی گرم و فشار بالا |
| 30 | – | 30 = متوسط در دمای موتور | آب‌وهوای معتدل |
| 40 | – | 40 = غلیظ‌تر در دمای موتور | مناطق گرم |
| 50 | – | 50 = خیلی غلیظ در دمای موتور | مناطق خیلی گرم |
| 60 | – | 60 = فوق‌العاده غلیظ | مناطق خیلی گرم و موتورهای تحت فشار |
مثال های کاربردی از روانکارها با مفاهیم اعداد و کدها
برای اینکه مفاهیم مربوط به اعداد، کدها و استانداردهای مختلف روانکارها بهتر درک شوند، در ادامه چند نمونه کاربردی از انواع روغن موتور، روغن گیربکس، روغن هیدرولیک، روغن‌های صنعتی و گریس‌ها آورده‌ایم. این مثال‌ها کمک می‌کنند تا راحت‌تر متوجه شوید که هر کدام از این رده‌بندی‌ها در چه شرایطی و برای چه نوع وسیله یا صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نمونه کدها و استاندارد روغن موتور (Engine Oil)
- 20W-50: مناسب آب‌وهوای گرم و خودروهای قدیمی‌تر (مثلاً پیکان یا پرایدهای قدیمی).
- 5W-30: مناسب خودروهای مدرن با مصرف سوخت بهینه (مثل هیوندای i20 یا تویوتا کرولا) و مناطق سردسیر.
- 10W-40: انتخاب همه‌کاره برای آب‌وهوای معتدل تا گرم (مثل پژو 206 یا سمند).
نمونه کدها و استاندارد روغن گیربکس (Transmission Oil)
- 75W-90 (دستی): برای گیربکس‌های دنده‌ای خودروهای سواری مثل مزدا 3 یا پژو 405.
- ATF Dexron III: روغن گیربکس اتوماتیک برای خودروهایی مثل پژو 207 اتومات یا برخی مدل‌های تویوتا.
- CVT Fluid: مخصوص گیربکس‌های CVT در خودروهایی مثل نیسان قشقایی یا میتسوبیشی لنسر.
نمونه کدها و استاندارد روغن هیدرولیک
- ISO VG 32: در ماشین‌آلات سبک مثل لیفتراک یا دستگاه تزریق پلاستیک.
- ISO VG 46: رایج در سیستم‌های هیدرولیک صنعتی متوسط مثل پرس‌ها یا دستگاه‌های CNC.
- ISO VG 68: برای ماشین‌آلات سنگین ساختمانی یا معدنی مثل بیل مکانیکی.
نمونه کدها و استاندارد گریس‌ها
- NLGI 00: گریس بسیار نرم برای گیربکس‌های بسته یا سیستم‌های روانکاری مرکزی.
- NLGI 2: گریس استاندارد چرخ‌بلبرینگ خودروها.
- NLGI 6: گریس بسیار سفت برای ماشین‌آلات سنگین یا شرایط خاص (حرارت بالا یا بار زیاد).
دسته‌بندی روانکارها بر اساس استانداردها
تمام روانکارها را می‌توان در چند گروه اصلی دسته‌بندی کرد. اگر با اصطلاحاتی مانند API یا ACEA و … روبرو هستید و نمی دانید به چه معنی است. جای نگرانی نیست. ما پس از معرفی هر دسته این اصطلاحات را به صورت خلاصه توضیح داده ایم تا شما مخاطب گرامی دید دقیق تری در مورد این اصطلاحات نیز داشته باشید
- روغن موتور (Engine Oil): شامل بنزینی، دیزلی و گازسوز. شاخص‌های اصلی این نوع روغن موتور SAE J300 و کیفیت API یا ACEA.
- روغن گیربکس (Transmission Oil): شامل روغن دنده دستی (SAE J306: مثل 75W-90) و روغن گیربکس اتوماتیک (ATF، CVT).
- روغن هیدرولیک: بر اساس استاندارد ISO VG (مانند ISO VG 32, 46, 68). هرچه عدد بیشتر باشد، روغن غلیظ‌تر است.
- روغن‌های صنعتی: شامل روغن کمپرسور، توربین، نساجی و حتی روغن‌های خوراکی-صنعتی (Food Grade).
- گریس‌ها: ترکیبی از روغن و صابون فلزی. درجه‌بندی بر اساس NLGI از 00 تا 6 (از بسیار نرم تا بسیار سفت).
اصطلاحات و استانداردهای روانکاری
SAE (Society of Automotive Engineers): یک استاندارد جهانی برای رده‌بندی ویسکوزیته (غلظت) روغن‌هاست. مثلاً 10W-40 یا 75W-90.
API (American Petroleum Institute): استانداردی برای کیفیت روغن موتور؛ هرچه سطح بالاتر (مثلاً SN یا SP)، روغن مدرن‌تر و باکیفیت‌تره.
ACEA (Association des Constructeurs Européens d’Automobiles): استاندارد کیفیت روغن در اروپا (مثل A3/B4، C3).
ATF (Automatic Transmission Fluid): روغن مخصوص گیربکس‌های اتوماتیک.
CVT (Continuously Variable Transmission): نوعی گیربکس اتوماتیک بدون دنده‌های سنتی (معمولاً تسمه‌ای یا پولی‌ای)، روغن مخصوص خودش رو می‌خواد.
ISO VG (International Standards Organization Viscosity Grade): رده‌بندی روغن‌های صنعتی و هیدرولیک بر اساس عدد ویسکوزیته (مثل 32، 46، 68).
NLGI (National Lubricating Grease Institute): شاخصی برای سختی/نرمی گریس‌ها (از 00 خیلی نرم تا 6 خیلی سفت).
سطوح کیفیت (API و ACEA)
علاوه بر ویسکوزیته، کیفیت شیمیایی روغن با شاخص‌هایی مثل API (برای آمریکا) و ACEA (برای اروپا) مشخص می‌شود. مثلاً روغن با سطح API SN یا SP برای موتور بنزینی مدرن مناسب است، در حالی که API CK-4 برای موتورهای دیزلی سنگین طراحی شده است.
نتیجه‌گیری و سخن پایانی
انتخاب روغن موتور یا هر نوع روانکار دیگر، تنها بر اساس تبلیغات، برند یا قیمت تصمیم درستی نیست. روغن مناسب باید بر اساس ویسکوزیته (اعداد SAE)، سطح کیفیت (API یا ACEA) و همچنین شرایط کاری موتور یا ماشین‌آلات انتخاب شود. نادیده گرفتن این موارد می‌تواند منجر به کاهش طول عمر قطعات، افزایش مصرف سوخت، بالا رفتن دمای کاری و حتی آسیب جدی به موتور یا سیستم انتقال قدرت گردد.
به عنوان یک اصل فنی، همیشه باید به توصیه‌های دفترچه راهنمای سازنده توجه کنید. خودروسازها یا تولیدکنندگان ماشین‌آلات، پس از انجام تست‌های متعدد، دقیق‌ترین نوع روانکار را معرفی می‌کنند. همچنین در شرایط خاص مانند آب‌وهوای بسیار سرد یا کارکرد در مناطق گرم و پر گرد و غبار، انتخاب ویسکوزیته و سطح کیفیت مناسب اهمیت دوچندان پیدا می‌کند.
در نهایت، آگاهی از مفاهیم اعداد و کدهای روی روغن نه تنها به افزایش عمر موتور و قطعات کمک می‌کند، بلکه موجب بهبود راندمان، کاهش استهلاک و صرفه‌جویی اقتصادی در بلندمدت خواهد شد. بنابراین انتخاب روغن را به چشم یک سرمایه‌گذاری فنی ببینید، نه یک هزینه ساده‌ی دوره‌ای.
با سپاس از توجه و نگاه شما به این مطلب. امیدواریم مفید واقع گردیده باشد.
دیدگاهتان را بنویسید
تاکنون دیدگاهی در این مطلب ارسال نشده!