اهمیت تحلیل روغن و شمارش ذرات در نگهداری پیشگیرانه تجهیزات صنعتی

این تکنیک، به عنوان ابزاری کلیدی در برنامه‌های نگهداری پیشگیرانه، می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات، جلوگیری از خرابی ناگهانی تجهیزات و بهینه‌سازی عملکرد کمک شایانی کند.

تحلیل روغن؛ نگاهی به سلامت سیستم

تحلیل روغن فرآیندی است که طی آن نمونه‌ای از روانکار مورد استفاده در تجهیزات صنعتی برداشت شده و از نظر ویژگی‌هایی مانند گرانروی، آلودگی، سایش فلزات و شرایط کلی روغن بررسی می‌شود. این بررسی‌ها، وضعیت واقعی روغن و خود تجهیزات را به‌خوبی بازتاب می‌دهد. یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در این بررسی‌ها، شمارش ذرات موجود در روغن است که اطلاعات ارزشمندی درباره میزان سایش، آلودگی خارجی و سلامت سیستم فیلتر به دست می‌دهد.

چرا شمارش ذرات مهم است؟

ذرات جامد موجود در روان‌ساز می‌توانند از منابع مختلفی منشا بگیرند. این منابع شامل سایش اجزای داخلی مانند چرخ‌دنده‌ها و بلبرینگ‌ها، ورود آلودگی‌های محیطی مانند گرد و غبار، و یا محصولات تجزیه شیمیایی روغن هستند. وجود این ذرات، حتی در مقیاس میکرونی، می‌تواند تاثیرات مخربی روی عملکرد تجهیزات داشته باشد.

به‌عنوان مثال، این ذرات ممکن است باعث سایش ساینده، انسداد فیلترها، کاهش خاصیت روانکاری و در نهایت افزایش اصطکاک و دمای سیستم شوند. در بلندمدت، این شرایط می‌تواند منجر به از کار افتادن تجهیزات، توقف خطوط تولید و هزینه‌های سنگین تعمیراتی شود.

استاندارد ISO 4406؛ زبان مشترک در شمارش ذرات

برای ارزیابی وضعیت روغن از منظر آلودگی ذرات، از استانداردهایی مانند ISO 4406 استفاده می‌شود. این استاندارد میزان ذرات در سه بازه اندازه‌ای (معمولا بزرگ‌تر از ۴، ۶ و ۱۴ میکرون) را گزارش می‌کند و کدی عددی را ارائه می‌دهد که به‌طور خلاصه وضعیت پاکی روغن را نشان می‌دهد. استفاده از این استاندارد امکان مقایسه دقیق‌تر نتایج بین زمان‌ها، تجهیزات و حتی بین سازمان‌ها را فراهم می‌کند.

کاربردهای عملی شمارش ذرات

شمارش ذرات نه تنها برای تعیین سلامت روانکار بلکه برای ارزیابی سلامت کلی سیستم نیز کاربرد دارد. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن عبارت‌اند از:

• بررسی عملکرد فیلترها و نیاز به تعویض آن‌ها،

• تشخیص نشتی در سیستم‌های هیدرولیک یا روانکاری،

• پایش روند سایش قطعات داخلی،

• بررسی کیفیت روغن نو قبل از استفاده،

• کمک به تصمیم‌گیری برای تعمیر یا تعویض قطعات پیش از خرابی کامل.

روش‌های صحیح نمونه‌گیری و تجزیه

دقت در شمارش ذرات، وابستگی زیادی به نحوه نمونه‌گیری دارد. نمونه باید از محل مناسب، با ظروف تمیز و با رعایت استانداردهای لازم برداشت شود. استفاده از بطری‌های شسته شده، حذف حباب هوا، رقیق‌سازی مناسب برای روغن‌های غلیظ یا تیره و نگهداری صحیح نمونه‌ها، از جمله عواملی هستند که در صحت نتایج نقش دارند.

همچنین برای روغن‌های خاص مانند روغن موتور یا سیالات تیره‌رنگ، ممکن است استفاده از روش‌های پیشرفته‌تری مانند میکروسکوپ نوری یا شمارش با لیزر ضروری باشد.

نتیجه‌گیری

تحلیل روغن و به‌ویژه شمارش ذرات، یکی از دقیق‌ترین و قابل اعتمادترین روش‌ها برای نظارت بر وضعیت سلامت تجهیزات صنعتی است. این فرآیند به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد تا پیش از بروز مشکلات جدی، اقدامات اصلاحی را در زمان مناسب انجام دهند. پیاده‌سازی یک برنامه منظم تحلیل روغن، نه تنها به افزایش طول عمر تجهیزات و بهینه‌سازی فرآیند نگهداری کمک می‌کند، بلکه موجب صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌های عملیاتی می‌شود.

در نهایت، توجه به جزئیاتی مانند شمارش ذرات، هرچند در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما می‌تواند تفاوت میان عملکرد پایدار و شکست فاجعه‌بار یک سیستم صنعتی باشد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به منبع این نوشته مراجعه نمایید.