نقش ویسکوزیته و شاخص ویسکوزیته در انتخاب روانکارهای صنعتی

ویسکوزیته؛ معیار کلیدی در روانکاری

ویسکوزیته یا گرانروی، مقاومت سیال در برابر جاری شدن است و نقش مستقیمی در عملکرد صحیح سیستم روانکاری دارد. این ویژگی تعیین می‌کند که روغن تا چه اندازه می‌تواند میان سطوح متحرک باقی بماند و از تماس فلز با فلز جلوگیری کند.

در بیشتر تجهیزات صنعتی، یک مقدار مشخص از ویسکوزیته برای روانکار تعیین می‌شود که اغلب با درجه ویسکوزیته ISO در دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد معرفی می‌گردد. اما باید در نظر داشت که این عدد فقط وضعیت ویسکوزیته را در یک دمای خاص نشان می‌دهد و اطلاعات کاملی درباره رفتار روغن در دماهای مختلف ارائه نمی‌کند.

تاثیر دما بر ویسکوزیته روانکارها

ویسکوزیته به شدت تحت تاثیر دما است. با افزایش دما، ویسکوزیته کاهش می‌یابد و روغن نازک‌تر می‌شود؛ برعکس، با کاهش دما، ویسکوزیته بالا رفته و روانکار غلیظ‌تر می‌شود. این تغییرات می‌توانند موجب کاهش اثربخشی روانکاری، افزایش سایش و حتی از کار افتادن تجهیزات شوند.

بنابراین، برای انتخاب درست روانکار، تنها دانستن ویسکوزیته در دمای ثابت کافی نیست؛ بلکه باید شاخص ویسکوزیته (VI) نیز مدنظر قرار گیرد.

شاخص ویسکوزیته (VI) چیست؟

شاخص ویسکوزیته عددی بدون واحد است که نشان می‌دهد روغن تا چه اندازه نسبت به تغییرات دمایی پایدار است. هرچه عدد VI بالاتر باشد، تغییر ویسکوزیته روغن در شرایط گرم یا سرد کمتر خواهد بود. به عبارتی، روغن‌های با VI بالا در طیف وسیعی از دماها عملکرد ثابت‌تر و قابل‌ اطمینان‌ تری دارند.

چرا شاخص ویسکوزیته بالا اهمیت دارد؟

در بسیاری از فرآیندهای صنعتی، شرایط محیطی دائما در حال تغییر هستند. ممکن است یک ماشین در ساعات مختلف روز، یا در فصل‌های مختلف سال، با دماهای متفاوتی کار کند. در این شرایط، استفاده از روغن‌هایی با VI بالا، یک انتخاب هوشمندانه است.

روغن‌هایی که شاخص ویسکوزیته بالایی دارند، در دماهای پایین روان‌روی خوبی دارند و در دماهای بالا نیز از نظر ضخامت و توانایی تشکیل فیلم محافظتی، عملکرد قابل قبولی ارائه می‌دهند. این ویژگی‌ها موجب می‌شوند که تجهیزات در برابر سایش و فرسودگی بهتر محافظت شده و عملکرد پایدارتری داشته باشند.

کاربرد روغن‌های با VI بالا در شرایط نامشخص

در مواردی که شرایط عملیاتی کاملا شناخته‌ شده نیستند یا ممکن است به‌طور غیرمنتظره تغییر کنند، استفاده از روانکاری با شاخص ویسکوزیته بالا یک راهکار مطمئن است. این روغن‌ها می‌توانند در دماهای مختلف، پایداری عملکرد داشته باشند و ریسک‌های ناشی از انتخاب نادرست روانکار را کاهش دهند.

برخلاف آن، روغن‌هایی با VI پایین تنها در محیط‌هایی قابل استفاده هستند که دما، سرعت و بار تجهیزات همواره ثابت است؛ چیزی که در دنیای واقعی به ندرت رخ می‌دهد.

مزایای روانکارهای سینتتیک با VI بالا

روغن‌های سینتتیک پیشرفته، به طور خاص با هدف افزایش شاخص ویسکوزیته طراحی می‌شوند. این روانکارها در برابر نازک شدن در دمای بالا و غلیظ شدن در دمای پایین مقاومت بیشتری دارند. مزایای استفاده از این نوع روغن‌ها عبارتند از:

• محافظت بهتر از تجهیزات در شرایط دمایی متغیر

• کاهش نیاز به تعویض مکرر روغن

• کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات

• افزایش بهره‌وری و کاهش توقف‌های ناگهانی

نتیجه‌گیری

در انتخاب روانکار صنعتی نباید صرفا به عدد ویسکوزیته در یک دمای مشخص اکتفا کرد. شاخص ویسکوزیته بالا نشان‌دهنده پایداری عملکرد روغن در شرایط مختلف محیطی است و نقش حیاتی در محافظت از تجهیزات و افزایش بهره‌وری دارد.

با توجه به اینکه در بیشتر کاربردهای صنعتی، شرایط عملیاتی متغیر هستند، انتخاب روانکارهایی با VI بالا می‌تواند راهکاری اثربخش و اقتصادی برای بهبود عملکرد تجهیزات و حفظ سلامت آن‌ها در بلندمدت باشد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به منبع این مقاله مراجعه کنید.